Độc đáo về kiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Htrận Phòng www.gimmicksindia.com

Item: Độc đáo về kiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Htrận Phòng www.gimmicksindia.com
Author: www.gimmicksindia.com

Đình Hàng Kênh là 1 trong trong mỗi ngôi đình cổ nhất ở thành phố Htrận Phòng, năm 1719, dân làng xây dựng đền tại đây để thờ một vị Thành hoàng làng có công giúp Trần Hưng Đạo đánh quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng đến năm 1851, vua Tự Đức sắc phong tu bổ thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều nguồn tài liệu không giống nhau ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đền thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, 1228- 1300) đánh quân Nguyên Mông xâm lược. Khi giang san thanh hao bình, Vũ Chí Thắng trở lại quê nhà giúp dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Phúc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (1851) có sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của thị trấn An Dương, phủ Kinh Môn, Hmàn Dương (trong đó có làng Hàng Kênh), xây dựng những công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua thứ nhất của phòng Ngô, trị vì từ thời điểm năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của Việt Nam.

Dân làng Hàng Kênh trùng tu ngôi đền thành nơi thờ cúng Ngô Quyền. Thành hoàng làng Vũ Chí Thắng được rước về đền Từ Vũ (đền thờ Thánh họ Vũ), nhữngh đình Hàng Kênh hơn 200m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đường, Bái đường và Hậu đường nằm đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hmàn Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Các tư liệu đã ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một mái ấm gia đình dòng tộc, đời đời làm quan ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ bốn đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người đã chiêu mộ hàng trăm thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục sự nghiệp hero của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong làm Thổ Tù và được phụ vương truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân làm Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép ví dụ Ngô Quyền sinh 12 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay từ nhỏ, ông tỏ ra là 1 trong người trí dũng tuy nhiên toàn. Khi sống ở quê với phụ thân mẹ và được phụ thân dạy cho thuật bắn cung nỏ, sử dụng gươm giáo, những điều tuyệt mật về binh pháp. Ngô Quyền lớn lên trong những lúc tổ quốc vừa mới giành được quyền tự chủ. Ông đã tiếp nối đời phụ thân ông về việc xác minh quyền tự chủ, kiên quyết dành và giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm thể hiện tài năng kiệt xuất và đang trở thành một vị tướng tài được nhân dân kính mến, quân sĩ khâm phục.

Tòa Hữu vu nằm trong khuôn viên sân đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hmàn Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Công trình đình Hàng Kênh có đông đủ những hạng mục xem thêm như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và những công trình phụ trợ khác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình có kết cấu 7 gian với kiến trúc trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói nóni hài đầu đao cong vút. Bộ khung được làm từ 42 cột gỗ lim cao 5m, chu vi mỗi cột gần 2m tạo sự có nhẽ rằng và kĩ năng chịu lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình bán nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí những ô lồng đèn, giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ bồng. Hai cổng phụ có mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình nối sát với tường xung quanh đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng gạch Bát Tràng, xung quanh sân có khối VPS tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai bên sân là hai tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt sân. Hai tòa có dáng vẻ giống nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bít đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra hai trụ biểu (tại hàng hiên); 3 gian giữa là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường có trổ lỗ thoáng hình tròn trụ.

Hồ Bán Nguyệt - nơi tổ chức những tiết mục múa rối nước trong mỗi ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hván Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, tại đây có công trình Văn Từ hay Văn Miếu nằm bên phván của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là nơi thờ Khổng Tử và ban thờ của một vài vị Nho học nổi tiếng như Chu Văn An (1292- 1370, Văn Trinh Công, được review là ông tổ của những nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bảo, Hván Phòng, 1491- 1585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, Hván Phòng, 1428 – 1527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Thủy Nguyên, Hván Phòng, 1458- 1583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung chịu lực bằng gỗ lim, có 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hván Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đình Hàng Kênh có tới 368 bức đụng khắc (đụng lộng) lớn nhỏ được ghép thành những mảng lớn trong đình (bên trong 252 bức, bên phía ngoài 116 bức). Tương tự như trong số ngôi đình nổi tiếng vùng Đồng bằng Bắc Bộ, những bức đụng tại đây được thể hiện trên những thành phần kiến trúc gỗ như đầu dư, xà, bẩy, trên khối VPS cửa võng. Các bức đụng trọn vẹn có thể phân thành từng lớp với nội dung không giống nhau, hoặc đan xen nhau, lấy hình tượng rồng làm chủ đạo…Nội dung của những bức đụng miêu tả tập trung về cảnh tự nhiên.

Hình tượng ổ rồng được va khắc tinh xảo lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hmàn Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Tại đây có vô số những va khắc từ những loại Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, đến những loại vật gần gụi với người như chim, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được va khắc nhiều với gần 400 con trong 156 bức va khắc. Hình tượng tập trung: "Đầu rồng", "Ổ rồng", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong thái thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Htrận Phòng).

Tòa Tiền đường tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Htrận Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu giữ được nhiều di vật cổ có giá trị như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng phỗng (niên đại cuối thế kỷ 17 đầu thế kỷ 18, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (niên đại khoảng thế kỷ 19, đặt tại Tiền đường); sắc phong (từ thời Hậu Lê đến cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, hoành phi, sắc phong, kiệu thờ, cửa võng, chuông đồng, khánh đồng, voi và ngựa gỗ… Đình được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1962, trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt từ là một trong các mỗi460 đến 1693.

Nghi môn gồm 3 cổng, 1 cổng chính 2 cổng ngách tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. Hround Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, trong số mảng đụng khắc hình ảnh hàng trăm con rồng mang những vóc dáng, tư thế không giống nhau. Có khi thì tạc theo từng ổ, có khi lại là rồng mẹ vấn vít bên rồng con giữa rừng hoa lá, cỏ cây. Theo những nhà sử học, hiếm có nơi nào mà những nghệ nhân lại sử dụng lối "bông hình" để đụng khắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét rực rỡ trong kiến trúc, đình Hàng Kênh còn tồn tại giá trị cao về mặt điêu khắc. Nhờ những đôi tay khôn khéo, kĩ năng sáng tạo của những nghệ nhân mà những nét điêu khắc tinh xảo, giao thoa giữa phong thái nghệ thuật thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh gắn bó với quy trình trở thành tân tiến của dân tộc, là nơi lưu giữ lại những giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống, nghệ thuật rực rỡ và hiện đang là nơi sinh hoạt tâm linh thường xuyên của người dân Htrận Phòng cũng như khác quốc tế thập phương.